Osmanlı Devletinin askeri mızıkası.
Kısaca mehter denen mehterhane veya mehter takımı Osmanlı Devletinin askerî mızıka kuruluşudur. Padişaha özgü olanına «Mehterhanei Hümayun» veya «Mehterhanei Hakanî» denirdi.
Ortaçağda, Îslâm devletlerinde bağımsızlığın üç maddî simgesinden biri de askerî mızıka takımı idi. Bunların üçüne birden «sikke vü tabl-u alem» denirdi. Sikke, madenî para, tabi, davul, alem de sancak veya bayrak anlamına gelir, Îslâm devletlerinin hepsinde sultanların, hattâ bir ilde valilik yapan şehzade ve emirlerin mehter takımları vardı.
Kuruluş olarak Mehter Osmanlılara Selçuklulardan geçmiştir. Hattâ Selçuklu sultanı Alâeddin Keykubat IIIün uçbeyi Osman Gaziye saltanat ve bağımsızlık simgesi olarak «tabl-u alem» (davul ve sancak) gönderdiği söylenir.
Mehterhane
Osmanlı Devletinde mehterhane Yeniçeri Ocağının bir parçasıydı. Evliya Çelebinin yazdığına göre XVII. yy.ın ortalarında İstanbuldaki Mehterhanei Hümayunda 300 sanatkâr vardı ve bunların hepsi askerdi. Bundan başka Yedikule, Eyüp, Kasımpaşa, Galata, Tophane ve Boğaziçi hisarlarında ayrı mehter takımları vardı. Buralarda sabah ve akşam vakitlerinde bu mehter takımları iki «nöbet vururlar», örneğin konser verirlerdi.
Mehterhanei Hümayun savaşta orduyla birlikte bulunur, çaldığı ezgilerle askere şevk ve heyecan verir, düşmana korku salardı. 1826 yılında Yeniçeri Ocağı kaldırılınca ona bağlı olan mehterhane de kaldırılarak yerine batılı biçimde bir mızıka takımı (Mızıkayı Hümayun) kuruldu. 1911-de bu kuruluş «Mehterhanei Hakanî» adıyla tekrar düzenlendi. Mehterhane Birinci Dünya Savaşında ve Kurtuluş Savaşı sırasında da hizmet gördü. ama Cumhuriyet yönetiminin kurulmasıyla birlikte ortadan kalktı.
Mehter Müziği
Mehterhanede çalınan Türk askerî müziği kös, davul, nakkare, kudüm, zurna, nefir, nısfiye, zil, zilli maşa ve bunlara benzer özel çalgılarla çalınır. Bir mehterde bu çalgılardan eşit sayıda birkaç takım birarada bulunur. Dokuz kat mehter denen en kalabalık çalgılı mehter takımı padişahlara özgüydü. Mehter takımınca çalınan eserlerin bir kısmı sözlü müzik (mehter marşları, türküler v.b.), bir kısmı da çalgı müziği tarzındadır. Mehterde usul vurma (tempo) âletleri ve nefesli sazlar önemli yer tutar.
Kısaca mehter denen mehterhane veya mehter takımı Osmanlı Devletinin askerî mızıka kuruluşudur. Padişaha özgü olanına «Mehterhanei Hümayun» veya «Mehterhanei Hakanî» denirdi.
Ortaçağda, Îslâm devletlerinde bağımsızlığın üç maddî simgesinden biri de askerî mızıka takımı idi. Bunların üçüne birden «sikke vü tabl-u alem» denirdi. Sikke, madenî para, tabi, davul, alem de sancak veya bayrak anlamına gelir, Îslâm devletlerinin hepsinde sultanların, hattâ bir ilde valilik yapan şehzade ve emirlerin mehter takımları vardı.
Kuruluş olarak Mehter Osmanlılara Selçuklulardan geçmiştir. Hattâ Selçuklu sultanı Alâeddin Keykubat IIIün uçbeyi Osman Gaziye saltanat ve bağımsızlık simgesi olarak «tabl-u alem» (davul ve sancak) gönderdiği söylenir.
Mehterhane
Osmanlı Devletinde mehterhane Yeniçeri Ocağının bir parçasıydı. Evliya Çelebinin yazdığına göre XVII. yy.ın ortalarında İstanbuldaki Mehterhanei Hümayunda 300 sanatkâr vardı ve bunların hepsi askerdi. Bundan başka Yedikule, Eyüp, Kasımpaşa, Galata, Tophane ve Boğaziçi hisarlarında ayrı mehter takımları vardı. Buralarda sabah ve akşam vakitlerinde bu mehter takımları iki «nöbet vururlar», örneğin konser verirlerdi.
Mehterhanei Hümayun savaşta orduyla birlikte bulunur, çaldığı ezgilerle askere şevk ve heyecan verir, düşmana korku salardı. 1826 yılında Yeniçeri Ocağı kaldırılınca ona bağlı olan mehterhane de kaldırılarak yerine batılı biçimde bir mızıka takımı (Mızıkayı Hümayun) kuruldu. 1911-de bu kuruluş «Mehterhanei Hakanî» adıyla tekrar düzenlendi. Mehterhane Birinci Dünya Savaşında ve Kurtuluş Savaşı sırasında da hizmet gördü. ama Cumhuriyet yönetiminin kurulmasıyla birlikte ortadan kalktı.
Mehter Müziği
Mehterhanede çalınan Türk askerî müziği kös, davul, nakkare, kudüm, zurna, nefir, nısfiye, zil, zilli maşa ve bunlara benzer özel çalgılarla çalınır. Bir mehterde bu çalgılardan eşit sayıda birkaç takım birarada bulunur. Dokuz kat mehter denen en kalabalık çalgılı mehter takımı padişahlara özgüydü. Mehter takımınca çalınan eserlerin bir kısmı sözlü müzik (mehter marşları, türküler v.b.), bir kısmı da çalgı müziği tarzındadır. Mehterde usul vurma (tempo) âletleri ve nefesli sazlar önemli yer tutar.
Comments